Relatie met een narcist

‘The Devil’s Friendly Face’ drukt  goed uit waar je mee te maken hebt als het gaat over narcisme. Een relatie hebben met een narcist kan desastreuze gevolgen hebben, want het zijn (nodeloos) ingewikkelde mensen met een zeer ernstige, maar verholen afwijking. De enige oplossing is weggaan. Bevrijd je! Maar dat weet je soms niet meer.

Er is een classificatiesysteem in de psychologie, de DSM. Daar komt de term ‘narcisme’ vandaan. Maar in de laatste editie wordt het ineens niet meer genoemd. Dat is lastig, want nu valt het complex  onder de algemene anti-sociale en/of psychopatische  stoornissen. Het gedrag van een narcist is ook uitermate anti-sociaal, erg destructief en gestoord (psychopaat).  Maar zo’n algemene omschrijving verteld niet over de verfijnde vaardigheden om anderen te manipuleren. Het zegt te weinig over de verscholenheid van de ware intenties, achter hun goed aangepaste sociale gedrag. Het legt maar een klein beetje uit, hoe het nu komt dat iemand tot zulk gedrag in staat is.

Alle narcisten lijden aan verlies van het zelf.  Van binnen zijn ze alleen maar leeg. Dat ervaren ze niet meer. Er is een ‘schijnaanpassing’ om de innerlijke leegte heen gegroeid om te kunnen overleven.  Een narcist heeft geen gram empathie. Maar met de schijnaanpassing kunnen ze feilloos empathie veinzen, of liefde of begrip, die ze van binnen niet ervaren.

Vanwege de innerlijke leegte en het enorme (niets gaat bij een narcist in normale proporties) gebrek aan eigenwaarde, hebben ze weer in overdreven mate de bewondering van hun omgeving nodig. Ze manipuleren net zolang totdat ze iemand vinden die dat geeft, alleen is het tegelijkertijd nooit genoeg.  Ze kijken heimelijk stelselmatig op anderen neer en vinden altijd dat hun omgeving problemen heeft, maar zij niet. Ze vinden zichzelf erg geweldig, hebben vaak een krachtige opgeruimde energie. Dat over narcisten. Maar hoe ga je daar mee om?

‘Draag ze op handen, praat ze naar de mond en ga nooit de confrontatie aan, want wee degene die de woede van een narcist over zich afroept.’ Dat staat trefzeker in het psychologie-magazine. Maar dat geldt voor oppervlakkige sociale contacten.

Als je merkt dat je in de buurt bent van/op het randje staat van omgaan met een narcist is het erg aan te raden je af te sluiten. Je komt nooit uit de manipulaties, ook niet als je assertief bent. Alle contact verbreken en uitbannen: in je sociale leven, je e-mails, telefoon, facebook, etcetera. Laat je niet verleiden. Wees weerbaar, bescherm jezelf en laat je even door niemand klein maken.  En hou dat een tijd vol. Dan ben je geen interessante prooi meer en gaan ze altijd weg. Beetje loosers zijn het wat dat betreft, ze moeten een makkelijke prooi. Want achter alle opgeblazen ego, ligt een immense depressie en grote vermoeidheid. Een assertieve houding werkt heel goed. In het begin.

Wat moet je als je onverhoopt in zo’n relatie verzeild bent geraakt? Weggaan. Als het nog kan, is dat het eerste wat je moet doen. Zo niet: maak je vluchttas klaar, bereid een plan voor en wacht het juiste moment af. Probeer ook te lezen over wat het is. Op de een of andere manier kan je er dan beter mee om gaan en het verder van je af zetten. Informeren is ook handig voor jezelf, omdat niet veel mensen door de façade heen prikken. Zelfs niet in de gangbare hulpverlening. Begrip opbrengen voor een narcist, bijvoorbeeld, is levensgevaarlijk en onterecht. Vaak zijn slachtoffers van narcisten verward geraakt en kunnen niet goed meer zien wat er aan de hand is. Lezen kan duidelijkheid geven in je situatie. Weggaan is de beste oplossing en veruit het beste begin van een goed leven.

Want dit is niet jouw fout, in geen enkel opzicht. Ook niet uit een vorig leven, ook niet vanwege je ouders en ook niet omdat je keuzes in je leven gemaakt hebt.  Het leven is gewoon ook riskant en dit is een van de gevaren. Het kan iedereen overkomen. Dus het is zaak iemand te vinden die jouw probleem begrijpt en je ondersteunt. De schade die een relatie met een narcist aanricht is groot.

Er zijn veel bekende mensen en leiders die voor narcist uitgemaakt worden. Of dat echt zo is, is niet bekend. Wel heeft John Cleese ooit eerlijk verteld in behandeling te zijn geweest voor zijn narcisme. Dat was omdat bij hem de achterliggende depressie, die bij narcisten vaak loskomt rond hun vijftigste, de overhand kreeg. Het duurde ruim anderhalf jaar voor hij weer licht begon te zien en opkrabbelde. Hij zegt er wel erg blij mee te zijn, zich nu veel gelukkiger en te voelen en meer voldoening te ervaren. Maar bijna geen een echte ras-narcist gaat ooit in therapie. Ze richten al hun onverwerkte emoties naar buiten. Zorg dat je daar niet in de buurt van bent. Dat is het beste wat je kan doen.