Veranderingen in het gezin

Een boer had een ezel die alles deed wat hem gevraagd werd. Als de boer zei dat hij stil moest staan, dan stond de ezel stil.
Zei de boer dat hij moest eten, dan at hij.
Op een dag verkocht de boer de ezel.
Nog dezelfde dag kwam de nieuwe eigenaar zich bij de boer beklagen. ‘Die ezel gehoorzaamt me niet. Als je het vraagt, gaat hij zitten, staat hij stil, eet hij, doet hij alles. Maar voor mij doet hij niets.’
De boer raapte een groot stuk hout op en gaf de ezel een rammeling.
‘Hij gehoorzaamt wel,‘ legde de boer uit. ‘Maar eerst moet je zijn aandacht zien te krijgen.’
De verklaring klinkt ons als bekend in de oren. Gezinnen zijn net zo min ezels als therapeuten boeren zijn.
Bij het creëren van het gezinsscenario en bij interventies om verandering tot stand te brengen staan we voor de uitdaging om te zorgen dat de boodschap duidelijk en helder overkomt.
In gezinstherapie is de intensiteit van de boodschap doorslaggevend. Je kan het vergelijken met het zingen van een chanson. Het is niet voldoende dat de zanger de juiste toon neemt, het chanson moet ook helemaal achterin de zaal te horen zijn. Het zogenaamde ‘volume’ is niet te vinden in decibels, maar wel in de helderheid van de boodschap.
Was het maar zo eenvoudig! Elk gezinslid heeft een heel scherp gehoor, met een selectieve doofheid voor die gebieden die worden bepaald door hun gemeenschappelijke geschiedenis. Als therapeut moet je ervoor zorgen dat het gezin je hoort en hiervoor is van het allergrootste belang dat de boodschap de zogenaamde doofheidsgrens van het gezin overschrijdt.
Het gebeurt dat gezinsleden de boodschap horen van de therapeut, maar dat zij deze niet in hun cognitieve schema opnemen als nieuwe informatie. Als nieuwe informatie de erkenning vereist dat iets ‘anders’ is, kan het gebeuren dat gezinsleden datgene wat een therapeut zegt, horen alsof het hetzelfde is als wat zij in het gezin altijd horen. De aandacht is wel aanwezig, en de informatie komt wel naar binnen, maar zij horen hem niet.
Gezinnen verschillen in de mate waarin zij hun leven trouw zijn aan hun gezinswerkelijkheid vragen. De intensiteit van een boodschap van een therapeut zal moeten variëren, afhankelijk van de uitdagingen die hij zich tot doel stelt.
Soms is een heel eenvoudige boodschap voldoende intens, terwijl andere situaties gaan over crisissen nodig met een heel hoge intensiteit.
Gezinnen die klaar zijn voor transformatie zullen wellicht het alternatief dat de therapeut aangrijpt als een krachtig duwtje in de richting die ze toch al wilden uitgaan. Andere gezinnen lijken de boodschap te accepteren, maar veranderen weinig. En weer andere gezinnen verzetten zich tegen de verandering.
Een professioneel gezinstherapeut die erin geschoold is alleen aandacht te schenken aan de inhoud van boodschappen, kan zo onder de indruk zijn van de ‘waarheid’ van zijn interpretatie, dat hij niet inziet dat gezinsleden zijn boodschap gewoon omgebogen hebben. Of dat ze deze hebben overgenomen zonder er nieuwe informatie uit halen.
Zuiver cognitieve constructies hebben heel zelden voldoende zeggingskracht om het teken te geven tot verandering in een gezin.
Een therapeutische boodschap moet door alle gezinsleden worden herkend. Therapeuten moeten dus ook veel verder kijken dan de waarheid van een interpretatie, dus naar de effectiviteit. Dit gebeurt door observeren van de feedback die van de gezinsleden ontvangen wordt.
Wanneer een gezinstherapeut heeft waargenomen welke transacties in een gezin afspelen en volgens welke vaste patronen deze zich voltrekken, gaat het erom de gezinsleden te laten ervaren hoe ze omgaan met elkaar.
En dat is het proces dat tot werkelijke verandering leidt.
Het blijft een heel grote uitdaging voor een gezinstherapeut om ervoor te zorgen dat de boodschap gehoord wordt en hierin zijn uiteraard heel veel interventiemogelijkheden voor om te zorgen dat alle gezinsleden de boodschap horen en begrijpen.
Interventies om boodschappen te intensiveren verschillen uiteraard naargelang de betrokkenheid van de gezinstherapeut. In mijn opleiding tot gezins- en relatietherapeut ervoer ik de meer tussenliggende niveaus van betrokkenheid; werkwijzen die de affectieve component van de transacties versterkten.
Evenals cliënten zijn therapeuten er vanaf de jeugd in geoefend om zich op gepaste wijze te gedragen tegenover anderen door hun eigenaardigheden te accepteren en te respecteren. Gezinsleden en therapeuten behoren tot dezelfde cultuur. Ze reageren op ongeschreven regels over hoe men zich hoort te gedragen in situaties waarin zich transacties afspelen tussen mensen.
Om die reden moet de therapeut leren om, als gezinsleden in een sessie tonen dat ze de grens van wat emotioneel onacceptabel is, hebben bereikt en tekenen geven dat het beter zou zijn het niveau van affectieve intensiteit te verlagen, niet op het verzoek te reageren, ook al is hij er zijn hele leven lang in geoefend het omgekeerde te doen.

Soms heb je wel in het doorbreken van patronen een professioneel ervaren opgeleid therapeut nodig om je daadwerkelijk verder te helpen in je transformatieproces. Je kan wel dromen over gelukkig worden, dromen over een leuke partner, alleen kunnen patronen je verhinderen om vanuit zelfliefde en liefdeskracht je dromen te realiseren.
Je bent van harte welkom voor meer diepgaande consulten die we uiteraard in verbinding met onze helderziende gaven combineren.