Antropomorfisme

Antropomorfisme. De volgende klacht van een kattenvrouw beluister ik met aandacht. ‘Iedere keer als ik mijn kater op iets betrap wat hij niet mag doen, trekt hij zich boos terug, keert zich met zijn rug naar me toe en als ik hem aanspreek doet hij net of hij me niet hoort. Ik zie wel aan zijn houding dat hij me hoort, want zijn oren bewegen heen en weer en hij beweegt geïrriteerd zijn staart. Precies als een kind. Hoe kan ik hier nu meer omgaan, want hij kan uren zitten mokken en weigert te eten?’

Met die enkele zinnen kan je lezen dat deze persoon duidelijk in de klacht een aantal menselijke eigenschappen toebedeelt. Er wordt een beeld gegeven van een mokkende boze kater die geïrriteerd zijn staart heen en weer beweegt en doet alsof hij je niet hoort.

Dit is antropomorfisme en is een thema dat we niet moeten omzeilen. Dieren worden vaak aangesproken en behandeld als menselijk. En sommigen vertellen me zelfs dat hun kat hun kindje is, de kat maakt deel uit van het gezin of kan ook een kind of kinderen vervangen. Hier is zeker niets mis mee, uiteraard niet, alleen kunnen er wel enige problemen uit voortvloeien.

Een kat is heel zelfstandig en onafhankelijk waardoor de kans om te ontglippen aan de consequenties van antropomorfisme. Dit stelt de kat in de mogelijkheid tot op een zekere hoogte zijn waardigheid als kat te behouden.
Als je dit vergelijkt met mensen die een hond hebben, beschrijven ze zichzelf vaker als mammie en pappie.
Nu is het wel zo dat in de essentie de relatie van een kattenvrouw of -man van moederlijke aard is. De kat neemt een kittenachtige rol aan en beschouwt de mens wel als zijn moederfiguur. De hond daarentegen beschouwt zijn verzorger als dominantere leider van een sociale troep.
In die zin heeft een kattenvrouw of -man meer reden om zich de mammie of pappie van de kat te beschrijven, maar door die houding wordt het een relatie die de wilde kant van de kattennatuur niet verdraagt. Dit merk ik ook heel goed in het gedrag van onze 7- jarige kater, Casper, die sinds als kitten van 8 weken van ons gezin deel uitmaakt.
Wat de hierboven beschreven situatie betreft, is het wel degelijk het geval dat de kat zich mokkend terugtrekt, heel duidelijk, maar de basis van wat er werkelijk gebeurt, ligt in hoe de kattenvrouw reageert. Nadat ze hem had betrapt op het ongehoorzame en stoute gedrag van haar kater, reageerde ze fel en boos, verhief ze haar stem en keek ze hem heel boos en met een gefixeerde blik aan.
Nu is het gefixeerd kijken voor katten heel intimiderend. De kat reageert hierop door zich opzettelijk om te draaien om die gefixeerde ogen te vermijden. Als de kat gefixeerd zou terugkijken, zouden er verder vijandige situaties kunnen ontstaan. Dus neemt hij een defensieve houding aan. Dit is dus de oorzaak van dit gedrag.
Eigenlijk toonde de kater aan de kattenvrouw een gevoel van sociale minderwaardigheid.
De vergissing bestaat erin het gedrag van de kat een menselijke betekenis te geven, zodat de signalen en de daaraan verbonden reacties niet goed worden begrepen.