Anima en Animus

Het begrip ‘ anima ‘ en ‘animus ‘ zijn voor de meesten geen onbekend archetypisch begrip. Maar hoe dit dieper in- en doorwerkt in onze relaties, is net datgene wat relaties in de tang houdt van projecties.
Per definitie vind je helder en duidelijk wat deze archetypische begrippen betekenen met name:
‘Anima is volgens de psycholoog Carl Gustav Jung een van de archetypen uit het collectief onbewuste, dat deel van de innerlijke psyche dat met de vrouwelijke zijde van de man overeenkomt. Net zo is het archetype van de mannelijke zijde van een vrouw de animus. Ieder mens heeft volgens Jung namelijk kenmerken van de beide seksen, niet alleen biologisch maar ook in psychologische zin.’
‘Bij een evenwichtige persoonlijkheid kunnen beide delen van de psyche, animus en anima, zich beide vrijelijk manifesteren in het bewustzijn en in het gedrag. Door opvoeding wordt het ene echter soms ontwikkeld en het andere niet. Een man ontwikkelt hierdoor meestal meer zijn mannelijke dan zijn vrouwelijke kant. Als de anima bij de man onderontwikkeld is, belemmert deze het functioneren van de man en blijft het vrouwbeeld primitief. Dat eeuwige beeld van de vrouw dat de man met zich meedraagt is als het ware in het genetische materiaal van de man ingeprent, een neerslag van alle indrukken die ooit door de vrouw zijn gemaakt.’ (Wikipedia)
In wezen zijn we allen androgyn (androgyn komt van het Oudgrieks voor ‘man’ en ‘vrouw’ en is niet hetzelfde als transseksualiteit, transgenderisme, travestie). Hoe mannelijk een man en hoe vrouwelijk een vrouw mag overkomen, in elk van hen zit een onbewust deel van de andere sekse.
Bij mannen wordt de vrouwelijke kant anima genoemd en de mannelijke kant van vrouwen de animus.
Voor het merendeel zijn we ons hier niet echt van bewust en blijft dit zo tot er wordt geprobeerd ons ervan bewust te maken of een trauma of op hogere leeftijd de innerlijke kracht doet ontwaken.
Dat velen zich nu bewuster worden, ervaar ik op diverse manieren, in mijn persoonlijke contacten en ook via de consulten. Het wordt niet als dusdanig benoemd, maar het leeft wel heel diep vanbinnen.
De anima wordt aanvankelijk gezien in de primaire relatie die een man met zijn moeder heeft. Later wordt de anima als het ware herkend in andere vrouwen en wordt gezien als een alomtegenwoordige invloed op zijn hele leven.
Het probleem is dat de anima voor een man, een persoonlijke constructie is, gebaseerd op zijn beeld van zijn eigen moeder en een archetypisch beeld van vrouwen dat diep in zijn psyche verborgen zit. Het is dus een onbewuste factor, die op de een of andere manier moet worden geuit, wil dit goed worden begrepen.
In het geval de anima in de psyche van de man volledig wordt erkend, zorgt deze ervoor dat hij volledig beschikking heeft over alle vrouwelijke eigenschappen. Dit betekent dat hij niet zo bang meer is voor zijn eigen gevoelens en emoties, tederheid, zachtheid, kwetsbaarheid. Hij is in dit geval in staat diepgaande verbindingen aan te gaan en beschikt over een scala aan fijnere gevoelens, zoals mededogen, toewijding, liefde, vriendschap. Hij beschikt over middelen als romantiek, intuïtie, fantasie en creativiteit en houdt van schoonheid.
Anderzijds is het zo dat als een man niet in het reine komt met het innerlijke vrouwelijke, raken al die fijnere aspecten in de knoei en wanneer de anima wordt afgewezen, wordt ontkend, raken haar eigenschappen verwrongen.
Wat hiervoor dan in de plaats komt zijn humeurigheid, bezitterigheid, turbulente relaties of totale afzondering. De getarte anima dwingt de man niet alleen het vrouwelijke te uiten, ze verstoort tevens zijn mannelijkheid en kan een karikatuur worden van zichzelf, nl. macho, machtsbelust en heel competitief. Genoeg voorbeelden hiervan te vinden. Kijk zelf nu maar even rondom je heen.
Mannen dienen een paradox op te lossen met name dat geen enkele vrouw (in het bijzonder de moeder) hem hoeft te ont-mannen of te kleineren in een poging hem ervan te weerhouden zich volledig te ontplooien. Elke vrouw heeft de mogelijkheid de man aan te moedigen de vrouwelijke eigenschappen als wijsheid en compassie/mededogen, te ontwikkelen.
Als we nog even dieper inkijken, ziet elke man zijn anima op vier verschillende en onderscheiden manieren (Jung)
In het eerste stadium (dat Jung EVA noemde) is de anima op een persoonlijk niveau onmogelijk te scheiden van de moeder. Hij kan niet functioneren zonder een nauwe band met een vrouw. Hij ziet vermoedelijk alle vrouwen als verzorgend als moederlijke figuren.
In het tweede stadium (dat vroeger belichaamd werd door de figuur Helena van Troje) komt de anima naar voren als een geïdealiseerd seksueel beeld, een beeld dat de man kan projecteren op al zijn fantasieën. In dat stadium kan de projectie op onbereikbare figuren reëler overkomen dan de vrouw met wie hij een relatie heeft, bijvoorbeeld filmsterren.
Het derde stadium (dat Jung een personificatie van Maria noemde) weerspiegelt zich in sterke religieuze gevoelens en een vermogen voor zinvolle en bevredigende relaties. De projectie hiervan kan dat van het zuivere, universele en moederlijke wezen zijn; voor de meeste vrouwen is het echter een onmogelijke opgave om hieraan te voldoen.
In het vierde en laatste stadium komen we Sophia tegen, als de anima van de man een gids wordt naar het innerlijke leven en bemiddelaar tussen het onbewuste en het bewuste. Mannen en vrouwen ervaren Sophia weer anders. Wanneer een vrouw haar innerlijke Sophia begrijpt, kan ze samenwerken met de man op zijn zoektocht naar betekenis en kan ze de creatieve muze in zijn leven zijn.
Wanneer de man zijn innerlijke Sophia echt begrijpt, heeft hij er geen behoefte aan de teleurstellingen in zijn leven op een vrouw of zijn partner te projecteren, maar kan hij de verantwoordelijkheid voor zichzelf nemen. Hij is dan niet meer bang voor zijn gevoelige kwetsbare, emotionele kant en kan zijn zoektocht naar spiritualiteit uiten op een manier die bij hem past. Misschien is wel zijn allergrootste geschenk aan de vrouw in zijn leven zijn vermogen te zien, wanneer hij zijn anima op haar projecteert, wanneer zij haar animus op hem projecteert en wanneer er gezamenlijke ‘spelletjes’ worden gespeeld.
Vaak gebeurt het in de rijpheid van de middelbare leeftijd, wanneer de anima en de animus worden herkend én begrepen, dat we niet langer iets op anderen hoeven te projecteren, maar opnieuw aanspraak kunnen maken op de onderdrukte delen van onszelf of de delen waarvan we zelfs het bestaan waren vergeten en ons leven kunnen verrijken door ons Eén te voelen met onszelf.
In consulten merk ik steeds vaker het groeiend bewustzijn van mannen en vrouwen die de diepe behoefte voelen om de mannelijke en vrouwelijk energie in zichzelf te verbinden, ongeacht op welke manier. Ik merk eveneens op dat het beeld dat wij projecteren op ‘typisch mannelijk’ en ‘typisch vrouwelijk’ eerder blokkerend inwerken dan verruimend. De angst die bij vrouwen leeft om een man aan te trekken die zich verbindt met zijn vrouwelijke kant, is nog behoorlijk groot. Angst om in een verkapte homoseksuele relatie te zitten, twijfels omdat de man zich vanuit zijn kwetsbare, emotionele, zachte manier laat zien. De idee van het macho-type, het stoere type dat de vrouw uit de klauwen van de leeuw zal redden, is heel verleidelijk en leeft nog bij menige vrouw. Op die manier is het onmogelijk om vanuit het volledige wezen die de ander wil zijn een totale verbinding te creëren en dat is ook iets waar de vrouw naar verlangt. Totale verbinding. Alleen kan het niet als de vrouw die groei bij de man verhindert of negeert vanwege eigen diepe angsten en projectie.
Ik merk vaker consulten met mannen de diepe behoefte aan zachtheid, emoties delen, verbinding in kwetsbaarheid en ik ervaar dat ook dit mij op mijn beurt in mijn essentie aanraakt in een vloeiende beweging van kracht en zachtheid.
In eerdere blogs heb ik vaker verwezen naar het verinnerlijken van onze mannelijke en vrouwelijke kant, temeer omdat dit jaar een uitnodiging is (vanuit numerologische en astrologische context) om de dualiteit in onszelf te overstijgen. En dat kan maar via de weg naar binnen.
Volg de in het Nederlands ondertitelde Pele rapporten van Kaypacha (Astrologie voor de Ziel) en laat je inspireren door diegenen die jou hierin zijn voorafgegaan, die ons in onze aardse spirituele kosmische groei optillen en ons in onze essentie laten indalen. Je kan ook intekenen in de basislessen astrologie bij bob@kuklerfilmliteratuur.nl
‘De wijze man overbrugt de kloof door een weg te banen en zo te komen van waar hij is naar waar hij wil zijn’. (J.P. Morgan)
Een volgend blog onderzoeken we de ontwikkelingsstadia van de animus bij de vrouw. En wie kent niet het sprookje ‘Repelsteeltje‘?

Warme lieve hartegroet
Mieke Box 45
www.miekecoigne.com